Dáda chú Dáda Narı́dhı
Dáda chú dáda narı́dhı bët’a ëya, kúlo dáda nëdıë hok’ënadhır dáda narıdhı ha nëzų.
Dáda narı́dhı bët’a ëya
- Dëkodh hëł, dáda borëłnı dënë hıłchú, dëkodh słınë, nëk’ësë ëya, nëzı dëkodhɁa ëya, (dëkodh nëzųlë), nahıë nëk’ësë ëya basë.
- Dáda ëya hoązë borëłnı. Įłaghë ąsë ı̨ła dënë ëyalı̨dé, dáda ëya narı̨dhırąt’ësę̈.
- Dáda ëya k’ësë nëba ëya ha ląt’ë.
- Dı̨ghë dzınë hots’ı̨ sǫlaghë dzınë hots’ën senıdhıts’ën, nak’ë nónë́na ı̨laghë dzınë hudhırdé naghı̨da hasę̈ dáda ëyaɁa.
- Dáda nëdıë hok’ënadhır bët’orëɁélë dáda narıdhı basë
Dáda ëya hoązë
- Dáda narıdhı ląt’ılë.
- Hųtł’ëdhë narıdhılë dáda narıdhı bëts’ıɁanë.
- Ëdırı ląt’ë nëk’ës ëya chu dënë dzıdıthë́.
- Dáda nëdıë hok’ënadhır nëzų dáda narıdhı ha, kúlo hok’ëtł’a horëtłı̨lë
Nëdıë Dáda Hok’ënadhır
Nëdıë dáda hok’ënadhır hųyą basë bët’orųłɁa dáda nëdıë hok’ënadhır ch’asë.
Nëlá K’ënëłtsıł
Nëla k’ënę̈łts’ıł nëzu dáda narıdhı ch’asë.
Nëtth’ı Nëdhël
Nëtth’ı nëdhëł nëzı nıdhıł hats’ëdı, ëya nëlıɁa. Nëtth’ı dëlk’os, nëdhëł hël dëyá, nık’esë tth’ıhú, nëtthı nëdhëł basë hąt’ë.
Nën chú nëyasë bëtth’ı nëdhël hılchú t’ąhųt’ı hılchú sı bëgharë k’oją.
Nëtth’ı Nëdhël:
- Nëzı hok’ënadhır dáda ch’a
- Dáda narıdhıɁa chú dáda ëya hoązë bët’a
Bëkanı́łnı:
- Nëtth’ı nëdhël nëzı hok’ënadhır dáda ch’a. Nëtth’ı nëdhël nëts’ı húto há dáda narıdhıɁa chú dáda ëya hoązë bët’a.
- Ëdırı nëdıë dënë thıya ts’ı̨ląt’ı hųłchú (bëk’ë dëtł’ıs gharë) dënë bëtth’ı nëdhël báhorënádé.
- Nën chú nëyasë yu dëtán t’orułɁasą, nuhk’ëdhëhá nëtth’ı hoązë naghëda ch’a, ëłu nıdhıł ch’a. Yısë hoązë honëdhël haghulésą.
- Dëgharë tu ghudą. Nëyasë tth’ı tu hëł asıë nëk’ëdhë bëdharųnı, ı̨łaghë sa ërıhtł’ıs hudhırdé nathı́rıt’ądé.
Dënë t’anëłt’ë bëghëısı́ bëtth’ı nıdhıł dé chú dáda narıdhı dënë tth’ı hëghedh narıdhırdé, Hëtıë ts’ënaghı koę̈ ts’ën yaghułtı (811 Albert k’e) nëts’ëdı ha.
Dëkodh chu Nëtsı̨ kodhë
Dëkodh dáda narıdhı bët’a hąt’ë. Náke bëthchënę̈ hanëłt’ë dáda bët’a dëkodh hųlı̨. Sëkuı ëłk’ëdı̨ghë – hónë́na huk’ë dëkodhɁa ëyalı łah nënë k’ë. Ąłnëdhë k’arëɁų, bëtth’ı dáda ch’a hok’ënadhır. Dáda nëdıë hok’ënadhır dëkodh ha nëzų lë.
Nëts’ı borët’ı̨:
- Nëthı ëyaɁa bǫnıdhı, nëtth’ı nıdhıł, nënaghë tu, nëts’ı dëkodh, nëk’ësë ëya, nëłës, dı̨kodh tth’ı.
- Nëts’ı̨ kodhë tu lahot’ı, nadésë dëtan hëł dëlthogh chu ëł lahot’ı hané.
Norę̈dhı ch’asë:
- Nëlá k’ënaghułtsıł dáda narıdhı bëts’ıɁanë dëkodh norę̈dhı ch’a.
- Nëskënë hǫnułtën bëlá k’ënałtsıł há.
Bëkanı́łnı:
- Dëgharë tu ghudą t’at’u yısë nëba t’ąhųt’ë nëba nëzų dé.
- Ëdırı nëdıë dënë thıya ts’ı̨ląt’ı hųłchú (bëk’ë dëtł’ıs hare) dënë bëtth’ı nëdhël báhorënádé.
- Dëkodh nëk’ënadhır dé, ëyı hëł dënë dëkodh hëł bëts’ënıdé nëlá holą bëk’ënaghułtsıł ëłata borę̈dhı ch’a.
- Nëtsı̨ kodhë nëdıë bot’ëra thélots’ën, kúlo ı̨gha dëkodh naghułnélë.
Dëtł’ıs: Sëkuı ëłk’ëtaghë k’arëɁų bëghëı nëdıë bëdhërųnısą.
Dëtł’ıs: Nëtsı̨ kodhë nëdıë nëtth’ı nëdhël k’arëɁų ha nëdıë hëł hútosę̈. Nëdıë tılë ërëtł’ısë hëtıë bëk’ayaghułtı, ëyı hël nëdıë nënıhët’ı dënë bëł yaghułtı nëdıë dëɁazë hıłchú ch’a.
Dëdha chú tu (dëdha chú tu ëła) nëtsı̨ tu bëyë dıthı́ tsı̨ asıë nërëjáha, tąłtsı há. Ałdanë hodlı̨ dëdha chú tu dıthı́ha, nëlts’ı h ́ úto nahułnı, dı̨ltsı húto.
Nëkoę̈ dëdha chú tu dıthı́ hodle
Ëła dı̨tur:
- Įłaghë tth’áı (240 ml) dëgharë nułthıl (tth’áı k’e hots’ı tu t’orı̨łɁa dé, nułthıl thélo ts’ën dáda ch’a, tu dëɁąsë nëdhël hılë
- Łus hasë bëghą (2.5 g) dëdha
- Łus chó bëghą (2.5 g) bëł bëkadethë
Bǫnëłt’u tutılë dëlk’ël hëł tu dëthır ts’ı̨, ëyı hılë dé ts’ëdą tılë (nëdıë naghënı koę̈ hųlı̨) Bët’a nëtsı̨ yëltsı tth’ı t’orëɁa. Taghë dzınë k’ë nëtsı yëltsı naghułtsı́.
Bët’orëɁa há:
- Nı̨da hú nëthı hané ts’ën hanëlé. Nı̨tı k’ësılë. Tu dëthır ts’ı̨, ts’ëdą tılë, bët’a nëtsı̨ yëltsı tılë nëtsı yëh hanële. Yasë nëtsı yëh dı̨lthı́. Nask’ëdh nëtsı̨ k’e tth’ı haghulé. Nëtsı yëltsı dëthır bëk’ënaghułtsıl bët’orı̨łɂa dé.
Dáda borëłnı dënë hıłchu
Dáda borëłnı dënë hıłchú (ëya nëlı̨) dáda narı̨dhırąt’ë. Ąłnëdhë dáda narıłthı hąt’ë taghë-sǫlaghë dzınë bëts’ı̨ bot’ı̨dé. Sëkuı dáda narıłthı łasdı̨ dzınë hots’ën.
Nëts’ı borët’ı̨:
- Nëtth’ı nëdhël/nik’ëdh hëł
- Nëthı ëya
- Dënë dzı chú bëtth’ı ëya
- Nı́nı́tsą ląt’ë
- Nëk’ësë ëya
- Nëts’ı dëkodh dëya/nëłës
- Dı̨lkodh
Norę̈dhı ch’asë:
- Įłaghë nënë hodhır dé nëdıë nëyolyé dáda há.
- Nëlá k’ënaghułtsıł ëłąta ëyalı̨ bëghë naghıdhır dé. Nëskënë bëlá k’ënałtsıł há honułtën.
- Dı̨kodhë chú nëłës dé nëdha chú nëts’ı̨ dárułnı.
- Nëskënë ts’ëjıë honułtën.
Bëkanı́łnı:
- Dëgharë tu ghųdą.
- Nën chú nëyasë k’ëdhënë ghuké. Nëkoę̈ naghuthır taghë dzınë huk’ë hots’ën ëya nëlı̨ thelots’ı̨ dáda narıdhı ch’a
- Ëdı́rı nëdıë dënë thıya ts’ı̨ląt’ı hųłchú (bëk’ë dëtł’ıs gharë) nëtth’ı nëdhël, nëthı ëya chú nëdzı ëya dalı̨ ha.
Dáda borëłnı dënë hıłchú Ëyunë Dzınë Zaghë ëyı hılë dé Tëdhë Yatı Zaghë k’ë bonıdhı, Ts’ëlı Zaghë ëyı hılë dé Ëghezë Zaghë huk’ë bëlą. Dáda borëłnı dënë hıłchu bët’a nëzı yaghë ëya hane húto.
Nëtsı̨ bëyaghë borı̨dhır
Nëtsı̨ yaghë bët’a nëjıë dënëłɁą nëtsı̨ chú nënaghë ghë. Nëtsı̨ yaghë borę̈dhı tu ląt’ı hųlı̨ hája dé nëtsı̨ yaghë honarë.
Nëtsı̨ bëyaghë borı̨dhır dé dëkodh dáda bëtl’̨ąghë, dáda háne hı́lë. Nëts’ı̨ k’oją dé hëtıë borëłnı thá nëłɁa hëł.
Nëts’ı̨ borët’ı̨:
Nënę̈ ëya dé, nëthı ëya, nëghu ëya, nënıtsą ląt’ë, dı̨lkodh, nëtth’ı nëdhël.
Nëts’ı̨ dárı̨la dëlthogh chú ëł lahot’ı̨ dëkodh tuı hatł’ıl hónë́na dzınë ąsë hots’ën, nëdıë dáda hok’ënadhır horı̨lı̨ há.
Bëkanı́łnı:
- Bëghą nanudhır nëdıë dënë thıya ts’ıląt’ı t’orıłɁa há (bëk’ë dëtł’ıs gharë) ëya chu nëtth’ı nëdhël há. Sëkuı há tu hëł dëdha dı̨łthı chú hëltsı t’orułɁa bëtsı yaghë dëkodh tuı k’arëɁú ha (nułı Dëkodh/Nëtsi’ tu bëgharë há ërıhtłıs łota k’ë); ąłnëdhë tu hëł dëdha nëzų.
- Nëts’ı kodhë nëdıë nëtsı̨ dëyaghë k’arëɁų hále kúlo dáda thelë hots’ën wálılë.
Dëtł’ıs: Sëkuı ëłk’ëtaghë k’arëɁų bëghëı nëdıë bëdhërųnısą.
Dëtł’ıs: Nëtsı̨ kodhë nëdıë nëtth’ı nëdhël k’arëɁų ha nëdıë hëł hútosę̈. Nëdıë tılë ërëtł’ısë hëtıë bëk’ayaghułtı, ëyı hël nëdıë nënıhët’ı dënë bëł yaghułtı nëdıë dëɁazë hıłchú ch’a.
Dáda chú dáda narıdhı nëtsı̨ yaghë borę̈dhı (dáda narıdhı náke bëthchënë hanëłt’ë hanodhı há).
Nëk’ësë ëya
Nëk’ësë ëya dé dekodh hëł hąt’ë. Nahıë dënë k’ësë ëya ́ dáda narıdhıɁąt’ë. Dáda nëdıë hok’ënadhır nëk’ësë naghułnáhılë dáda narı̨dhır ts’ı̨Ɂanı
Nëhıë dënë k’ësë ëya gu dáda ts’ı̨Ɂanë hąt’ë. Dënë k’ësë ëya nëtsı̨ dëkodh hëł dé, dëlkodh hëł, nëk’ësëɁa yanëłtı duwe, nënaghë dzé lahot’ı̨dé, në́bıë ëya dé, dáda narı̨dhırɁąt’ë, dënë k’ësë ĄT’ILË.
Nëdıghë́naı dënë k’ësë ëya nëłı̨dé, nëk’ësë ëya yëk’olyę̈lë.
- Dëkodh dáda bëts’ıɁanı nëk’ësë ëya dé, dáda narı̨dhır ąt’ë, nëk’ësë nët’ı̨ horët’ı̨lë.
- Dëkodh dáda nëk’ë bot’ı̨lë dé, nëdıghë́naı nëk’ësë nëłı̨ há asıë ́ hıłchúɁa, gu dáda bëɁąt’ë k’olya há. Naké dzınë k’ëyaghë k’ë t’ąt’ısı bëk’ǫya há.
- Nënét’ı̨ ësǫt’ılë dé, dáda nëdıë hok’ënadhır horët’ı̨lë nëk’ësë dáda narı̨dhır ąt’ë dé.
- Nënét’ı̨ ëya nëlı̨ dé, nëdıghë́naı dáda nëdıë hok’ënadhır nëghąlé huto hasę̈.
- Nahıë ı̨łah dënë ëya dąlı̨lëdé nëdıghë́naı yënëłı̨ há ësǫt’ılësę̈.
Bëkanı́łnı:
- Dëgharë tu ghųdą.
- Ëdı́rı nëdıë dënë thıya ts’ı̨ląt’ı hųłchú (bëk’ë dëtł’ıs gharë) nëtth’ı nëdhël dé nëk’ësë ëya tth’ı há.
- Sëkuı ëłk’ëtaghë ąsë bëghëıdé, ąłnëdhë nonıłthır chú ąłnëdhë, nëdhayë nëdıë hëłhı̨́ nëzų ëya ch’á.
DËTŁ’IS: Sëkuı łą bëghëılëdé nëdıë nëdhayë hëłhı̨ bëghǫɁałsanë yënëlné ch’a. - Sëkuı ła bëghëıdé ëyı chú ąłnëdhë, tu hëł dëdha t’orųłɁa nëk’ësë senıdhı há. Łus hasë bëgha dëdha chú ı̨łaghë ttháı (250 ml) tu yasë nëdhël dųtur. Thelë hots’ën nëdhayë bët’orųłɁa. dı̨ghë – sǫlaghë hok’ë hots’ën ı̨łaghë dzınë k’ë.
- Nëyasë senı̨dhır dé t’ąt’ı hëłtsı́nısı k’anawadhır.
Nëdzaghëyë Ëya
Dënë dzaghë bëyaghë ts’ën hut’ıë tanısë dënë dzaghë hots’ı̨ bët’asë dënë k’ësë ts’ën. Sëkuı bëdzaghë yaghë hut’ı nëdarëɁa, bëdarę̈tł’ıl borënıɁa dëkodh dáda hëł. Hëtıë bǫrëdhı húto hasę̈.
Bëk’oją há nëzų sëkuı łasdonë́na – ëłk’ë́donë́na % hanëłt’ë bëdzaghë dáyadé dáda nëdıë hok’ënadhırɁa naghëdá há Nahıyë dënë dzaghë ëya dáda gu narı̨dhır ąt’ë. Boghëdı norët’ı dëgharë ląt’ë nëdıghë́náı bëdagharë.
Nëts’ı̨ borët’ı̨:
- Nëtth’ı nëdhëł
- Dënë Dzaghe Ëya
- Bët’ahorëla
Norę̈dhı ch’asë:
- Hok’ëtł’a nëlá k’ënaghułtsıł ëyı chú nëyasë hǫnułtën bëlá k’ënaltsıł há, dënë zaghë dëkodh dádaɁa bǫnıdhıɁa.
- Nëyasë tsëlt’uı bëch’asë walé.
- Nëyasë tu bëdharųnı́są tł’arëtı̨dé.
Bëkanı́łnı:
- Ëdı́rı nëdıë dënë thıya ts’ı̨ląt’ı hųłchú (bëk’ë dëtł’ıs gharë) nëtth’ı nëdhël chú ëya dé.
- Nëdzaghë k’ë yu tudhëł bëk’ë nułchudh.
- Nëtsı̨ kodhë nëdıë chú nëthı yaghë borę̈dhı nëdıë dënë dzagh ëya há bët’orëɁélë.
- Nëyasë bëzaghë yaghë t’ąt’ësıgharë nëdıghë́naı dáda nëdıë hok’ënadhır bëghąlye húto há .
- Nëdıë dáda hok’ënadhır ëyach’ëne ch’a, thá hots’ën nëdıë dáda hok’ënadhır dënë zaghë ha nëdıë dënë ghąlyé hılë .
Dëlkodh
Nahı́ë ąłnëdhë chú sëkúı dëlkodhı́ dáda narı̨dhıɁąt’ë ts’ëjı ts’ıɁąnë. (K’ëyaghë Dëtłıs Nųłı̨). Nëdıë dáda hok’ënadhır dëkodh t’ayı há bët’orųłá në́zı yaghë ëya dé gu dáda húto (dëkodh hëtıë borëłnı) nëts’ıɁa húto.
Nëts’ı̨ borët’ı̨::
- Nëtth’ı nëdhël, dëkodh, chú nëzı ëya.
- Dëkodh ch’urë dëlthogh chú ëł lahot’I hël dı̨lkodh. Gu dáda hats’ëdıle ́ .
- Hëjı ka delkodh.
DËTŁ’IS: Dáda nëzųlë narıdhı, donë́na ts’ën sǫlaghë% dënë ëłų dëlkodh, honë́na ts’ën dı̨gh dzınë hots’ën. Sǫlonë́na ts’ën sǫlaghë% ëłų dëlkodh nonë́na ts’ën ı̨łaghë dzınë bëtł’ąghë.
Ëya ts’ëlı́ | Ëdlók’ë | Dënë ghëıɁa | Ëdląt’ıɁa |
Yatı K’é Hılghás | Yatı K’é | Sëkúı łą bëghëı/Ąłnëdhë | Dáda Narıdhı |
Dëkodh Słınë | Yatı K’é chú Ts’ëjı Nëk’ësë Hots’ı̨ Dënë Dzıdıthë | Sëkúı łą bëghëılë | Dáda Narıdhı |
Dëkodh Nëzųlë Ts’ëjı Basë1 | Bët’a Ts’ëjı (Nëchá) | Sëkúı łą bëghëı/Ąłnëdhë | Dáda Narıdhı |
Dëkodh Ts’ëjı há nëzųĺ | Bët’a Ts’ëjı (Nëchılë) | SëkúıɁasë | Dáda Narıdhı |
Nëzı Yaghë Ëya | Ts’ëjıë Nıłts’ı Dhëth | Tarëlyu T’anëłt’ë bëghëısı | Gu Dáda húto Dáda Narıdhı |
Dëlkodh Hëtıë Borëłnı | Nëtsı̨ Ts’ëjı Dhëth ts’ën | T’anëłt’ë bëghëısı | Gu Dáda |
1T’ąhı ëya dąlısı tha-hots’ën ts’ëjı dhëth dádaɁa nak’ë gu dádaɁa borëdhı dëkodh nëzųłë ts’ëjı base ts’ıɁąnë.
Bëkanı́łnı:
- Dëgharë tu ghųda.
- Dëkodh nëdıë k’arëɁu bët’a ëya ch’a sëkúı łą bëghıë chú ąłnëdhı bëba nëzų.
DËTŁ’IS: Sëkuı ëłk’ëtaghë k’arëɁų bëghëı nëdıë bëdhërųnısą.
DËTŁ’IS: Dëkodh nëdıë dënë tth’ı nëdhël k’arëɁų há nëzų. Nëdıë tılë ërëtł’ısë hëtıë bëk’ayaghułtı, ëyı hël nëdıë nënıhët’ı dënë bëł yaghułtı nëdıë dëɁazë hıłchú ch’a. - Dëkodh nëdıë t’ayı̨ chú nëdıë nëdhayë hëłhı̨ sëkúı chú ąłnëdhı ha nëzų. Gu dáda ch’asë dëkodh nëdıë t’ayı̨ bëch’asë wále nëdıë dáda hok’ënadhır bët’oruɁa ląt’ılëɁa.
DËTŁ’IS: Dëkodh nëdıë dıltth’ıë sëkúı ëłk’ëtaghë bëghëı dé bëdhërunısą yënëlné ch’a. - Nëzı tł’ısë gharë gu dáda nëzı yaghë ëya bolɁa há nëzų. T’ąt’ı k’oją dé ëyır hułdų nëdıë dáda hok’ënadhır bëghąlyé.
Hëtıë Dáda Nëts’ı Borët’ı T’ahı Nëdıghë́naı Yënëłı̨ há
Ëdırı dáda nëts’ı̨ borët’ısı nëdıghë́naı húto ëdhıë hoghëłnı yoghëłnı horët’ı̨.
Nëtth’ı Nëdhël:
- Sëkúı taghë saɁązë bëghıë dé bëtth’ı nëdhël dé dëdanë nǫt’ı̨.
- Sëkúı t’anëłt’ë bëghıësı́ bëtth’ı nëdhël dé ëyalı̨ hahot’ı̨ dé dëdanë nǫt’ı̨.
- Sëkúı t’anëłt’ë bëghıësı́ bëtth’ı nëdhël taghë dzınë ązë dé nǫt’ı̨ naké dzınë k’ëyaghë.
Dënë dzaghë yaghë ëya
Nëdıghë́naı yënołı̨ sëkúı bëdzaghë ëya dé:
- Hëtıë bëtth’ı nëdhël dé; húto
- Ëya hadot’ı̨ dé; húto
- Bëdzaghë t’ası dëlk’os dé hılghás hëł; húto
- Bëzaghë hanëdhë bı̨lnı hahot’ı̨; húto
- Bëzaghë ëya ëłu kont’ë dé naké dzınë ąsë nëthı ëya nëdıë ląt’ı bët’orı̨ła dëkúlo.
Ąłnëdhë bëtth’ı nëdhël, hanësë ëya dé nëdıghë́naı húto ëdhıë hoghëłnı hëł yawałtı dáda borët’ı̨ hoązë haja dé.
Alberta k’ëyaghë, Hëtıë Ts’ëna Ts’ën yaghułtı (811 ts’ën) yatıɁa nëts’ëdı há t’ąt’i bënırı̨nı lątılë dé.
Nëdıë hëdaréldën yatıɁa nëts’ëdı há hëtıë ts’ëna bët’a horëna dé sëkúı bëba, tsątsąnë bënı hulık’ë ahs.ca/heal, bëgha ası́ë k’ǫlyą há, ëdırı Stollery Sëkúı Ëdhı Koę̈ bëɁasę̈.
Borët’ı̨ Hëtıë Ëya Bëts’ëdı Dëdanë
Nën húto ëłąta boghıłnısı dáda borët’ı̨ dé dëdanë nëdıghë́naı kaghułtı.́
Nëtth’ı Nëdhël
Dëdanë nëdıghë́naı kaghułtı́:
Dënë t’ąnëłt’ë bëghëısı bëtth’ı nëdhël dé dënë k’ąt’ılë dé hëłthır ląt’ë (ts’ę̈ldhı duwë de, ę̈́hëlal ch’a tth’ı duwë), nahku hanët’ı̨ bëk’odh nıt’ı, hëghedh hëł, dódı hanelë dé t’ahuk’ë bëkıłnısı (dëtł’ës hahot’ı̨sı).
Ts’ëjıë
Dëdanë nëdıghë́naı kaghułtı́:
- Dënë t’ąnëłt’ë bëghıësı ëyąlı hëjı duwë dé (bëtsı̨ darı̨la ahılë).
- Dënë ëyąlı naltł’a hëjı dé, naltł’elë hëjı tth’ı, bëdha dëtł’ës, bëlá chú bëké tth’ı.
T’ąt’ı dáda basë
Dëdanë nëdıghë́naı kaghułtı́:
- Dënë t’ąnëłt’ë bëghëısı ëyąlı dé nathırıt’a halye duwë dé, ę̈hëlał tth’ı, ënırı̨nı ląt’ılë, ę̈ghą́ hılch’e, hëtıë bëthı ëya dódı hanelë, bëk’odh nıt’ı́, asıë bëk’ënıtł’ıł, dánıgaı bëtthı nëk’ëdh hëł.
- Dënë tu łąhëdę̈lë bot’ı̨ dé, bëtth’ı chú bëdha dëyá, bıbasë bëtu dhëlë yısı ts’ën hája, hųtł’ëdhë hëlës hılë.
Hanësë dëdanë nëdıghë́naı kátı ëdırı bëł:
Dënë ëyalı asıë hëłne duwë dé, ëyılë dé bëdha tu hëł.
Dënë t’ąnëłt’ë bëghıësı hëłthır chú hëgıs dé naghëda hılë dé tth’ı.
Ëdırı ërıhtł’ıs bëgharë t’ayı̨ halı̨. Hok’ëtł’a nën bëk’ǫlya dezą nëdıghë́naı chú ëdhıë hoghëłnı, ëdhıë hoghëłnı héreldën horı̨łı̨ nıdhën dé.
Alberta k’ëyaghë, Hëtıë Ts’ëna Ts’ën yaghułtı (811 ts’ën) yatıɁa nëts’ëdı há t’ąt’i bënırı̨nı lątılë dé.
Nëdıë dáda Hok’ënadhır
Ëdlant’ı hats’ëdıɁá nëdıë dáda hok’ënadhır?
- Nëdıë bët’orëɁáı nëzu chú ëłtth’ılë basë, nëdıë dáda hok’ënadhır ts’ën nǫrëltth’ı huto ha. K’ëraɁų halyé ha, nëdıë dáda hok’ënadhır, ëyı nëdıë horët’ı hułdų hoɁą.
- Nëdıë dáda hok’ënadhır nëtth’ı ts’ënı ha, dáda hoɁązë hanéch’á, nëdıë dáda hok’ënadhır hųlı̨ dëkolë. Dáda nëdıë hok’ënadhır bëts’ełe hëł ëyı “dáda nëdıë t’orëłthılë” hulyı.
- Dáda nëdıë hok’ënadhır bëts’ę̈lı̨dé, nëdıë hok’ënadhır bët’orı̨Ɂa hutł’ëdhë bët’orëdhı́lë.
- Dënë horı̨dhırdé nëdıë dáda hok’ënadhır bëɁa, hëtıë borënılë naghëlna há. ËyıɁa ttha hots’ën ëya ts’ëlı̨, łąghę̈dhı huto tth’ı.
- Bënághúlnı, dáda nëdıë t’orëłthılë – NËN HILË! Dënë hëtıë daghëna dëkolë dáda nëdıë hok’ënadhır hı̨łchuhılë dëkolë borę̈dhı dáda nëdıë t’orëłthılëɁa huk’ë hots’ı̨.
Dáda nëdıë hok’ënadhır dáda narı̨dhır në́rëhdıdé nëdıë bët’orëɁelë, ëdırı dëkodh hú, dáda borëłnı dënë hıłchú, ëyı chú bët’anę̈jı k’e (nëzı dëkodh). Nëdıë dáda ho’kënadhır bët’orëɁaı dáda há hok’ënadhır basë háne.
Ëdląt’ı thıłts’ı̨ wálı?
- Dáda nëdıë hok’ënadhır bëghǫłısanë ́ nën chú nëyasë ëyı hułı̨dé dëkodhɁá. Nahıë dáda narı̨dhırɁa ëya ts’ëlı́, dáda nëdıë hok’ënadhır bët’orųłthılë.
- Nëts’ı̨ në́dı́ghë́naı bëł yaghúłtı dáda naghı̨dhır nërëhdı́dé, ëyı chú dáda nëdıë hok’ënadhır horët’ı̨ k’oją há.
- Haghųtısą́ nën chú (nëyasë) dëkodh nëts’ı̨ borët’ıdé, nëk’ësë ëyadé. Nahıë dáda dı̨ghë dzınë hots’ı̨ sǫlaghë dzınë hots’ën senıdhıts’ën, nak’ë nónë́na ı̨laghë dzınë hudhırdé naghı̨da hasę̈.
- Dáda narıdhı nǫdhırdé, ałk’úɁa nëla k’ënaghułts’ıł ëya nëlı̨ ch’a. Nask’ëdhë ërıhtłıs bëgharë nëla k’ënaltsılë t’orųłɁa.
Dáda Nëdıë Torëłthılë bëch’asë walé. Bëghą nanudhır hu dáda nëdıë hok’ënadhır bët’orułɁa!
Nëlá K’ënëłtsıł
Nëlá k’ënałtsıł hëtıë nezų dáda nárıdhı ch’asë
Ëdló nëlá k’ënałtsıl há:
- Shënëtı̨ ts’ën tth’ú
- Dënë nı sénële ts’ën tth’ú, dëdanë chú bëtł’aghı tth’ı
- Sëkuı tth’u bëdhırëdı ts’ën tth’ú
- Nën chú nëyasë k’ënatsëltsılë t’orułɁa bëtl’ąghë
- Tł’atéł ënanıłchudh ts’ën, bëtł’ąghë tth’ú, ts’ëkuı bëlayuı huto
- tı̨tsı̨ tł’ąghë, sëkuı tëts’ı̨ bëts’ı̨nıdé tth’ı
- Ası́ë ëła bëtorı̨Ɂá bëts’ëdı tth’ı
- Nak’ëts’ëłyá hanëlé chú dëyënalé ts’ën tth’ú
- Bëthë chú hotł’ąghë dënë ëyalı̨ bëts’ı̨nıdé
- Ëch’ërı bërı̨dı chú bëdharı̨nıdé, bıt’asë nathëya hok’ënaghı̨dhırdé
- Bëthë chú hotł’ąghë nëghu gësë hok’ënaghıłtsëłdé
T’ąt’u nëlá k’ënëłtsıł há:
- Datła hëł tu t’orųłɁa. Tu t’ayı̨Ɂá nëlá k’ënëłtsıł dé dáda dódı halé hılësę̈.
- Nëlá naghułtsëł.
- Datła t’ayı̨ t’orųłɁa. Nëdıë k’ësë datła t’orųłɁasą.
- Twinkle, Twinkle, Little Star shën bëlą hots’ën nëlá k’ënaghułtsıł. Tarëlyų k’ë nëlá k’ënaghułtsıł, nıtł’áı, nëlátth’ëlë́ gësë, nëlá chadhëh, nëlá ëłhanarët’a, nëlátth’ëlë́ nadáı, ëyı hëł nëlá ganı.
- Honë́na sa thelots’ën nëlá tu t’orułɁa.
- Lısumę̈Ɂa nëĺá nërųshá.
Ëdląt’ı nëłtsı wálı:
- Në́dı́ghë́naı hú, nëghu sełthën dënë, ëdhıë́ k’ëlnı́hı, dënë hëtıë ghëna ts’ënı ëyı tarëlyu bëlá k’ënëdałtsëł há nudhı̨.
- Nëyasë t’ahuk’ë sëkúı honëłtën koę̈ chu ëghëlę̈na koę̈ datł’a hųlı ka honułı̨ dëk’ënats’ëltsıl koę̈.
- Sëkúı boghëdı koę̈ ąłnëdhë chú sëkúı ha bëlá k’ënadałtsëł k’é hųlı há nųłı̨.
- Datła t’ayı̨t’orųłɁa. Datła t’ayı̨asǫt’ılë, nëdıë k’ësë datła chú ëłët’ë.
- Bëgharë honułtën.
Do Bugs Need Drugs,
Communicable Disease Control,
Alberta Health Services.
DBND@ahs.ca
www.dobugsneeddrugs.org
© 2022 Alberta Health Services,
Provincial Population & Public Health
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Non-commercial-Share Alike 4.0 International license. To view a copy of this licence, see https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/. You are free to copy, distribute and adapt the work for non-commercial purposes, as long as you attribute the work to Alberta Health Services and abide by the other licence terms. If you alter, transform, or build upon this work, you may distribute the resulting work only under the same, similar, or compatible licence. The licence does not apply to AHS trademarks, logos or content for which Alberta Health Services is not the copyright owner.
Disclaimer statement:
This material is intended for general information only and is provided on an “as is”, “where is” basis. Although reasonable efforts were made to confirm the accuracy of the information, Alberta Health Services does not make any representation or warranty, express, implied or statutory, as to the accuracy, reliability, completeness, applicability or fitness for a particular purpose of such information. This material is not a substitute for the advice of a qualified health professional. Alberta Health Services expressly disclaims all liability for the use of these materials, and for any claims, actions, demands or suits arising from such use.
